Ik was een weekje kajakken, rond het eiland Rügen. Toen er op een avond het onderwerp "Schrödinger kat" ter sprake kwam. Ieder wist wel van de klok, maar niemand van de klepel.

In 1926 publiceerde Werner Heisenberg zijn "onzekerheidsrelatie" - wat inhoudt dat je niet tegelijkertijd de exacte positie en de exacte snelheid van een gegeven deeltje kunt weten. Omdat je met meting van de ene grootheid de andere grootheid verstoort. Daarmee kwam een einde aan het denkbeeld van natuurkundigen als Laplace, die dachten dat het mogelijk moest zijn om een model van het universum te construeren dat de toestand van dat universum op een moment zou kunnen voorspellen.

Als vervangend model introduceerden natuurkundigen als Max Planck en Erwin Schrödinger het kwantummechanisch model, waarin ieder deeltje zich in een kwantumtoestand bevindt. Een kwantumtoestand is een combinatie van positie en snelheid, maar geen (exacte) beschrijving van het gedrag van dat deeltje. Sterker, in de kwantummechanica is het niet mogelijk dergelijk exact gedrag te beschrijven. De kwantummechanica beschrijft het universum in termen van een gegeven begintoestand en mogelijke toestanden waarin het universum zich vanuit die toestand ontwikkelt. Waarbij voor iedere toestand een waarschijnlijkheid wordt gegeven.

Er zijn stromingen - waarin men ervan uit gaat dat zelfs het bestaan van een deeltje niet zeker is, tótdat het geobserveerd wordt. Tegen dit uitgangspunt kwam Schrödinger in verzet. In een poging de onzinnigheid van dit idee aan te tonen stelde hij het volgende gedachten experiment voor: stel, men neme een kat. Die kat stopt men in een loden doos, die men vervolgens afsluit. Zodat de binnenkant met de kat niet observeerbaar is. In de doos bevindt zich een geigerteller én een radioactief element. De geigerteller is mechanisch verbonden met een hamer. Áls het radioactieve element vervalt, dan zorgt de geigerteller ervoor dat de hamer neervalt. De hamer slaat een buisje stuk waarin een sterk en snelwerkend gif zit.

Áls het nu waar is dat een deeltje niet noodzakelijkerwijs bestaat tótdat het geobserveerd wordt, dán is het niet zeker óf de hamer gevallen is.  Dit betekent dat zolang de doos dicht, is de kat tegelijkertijd zowel in leven als dood is. Pas wanneer we ín de doos gaan kijken is de kat óf levend óf dood.

Een kwantummechanicus benoemt dit als "dat de toestand onbepaald tot het moment dat de doos werd geopend". De waarnemer bepaalt daarmee de toestand waarin zich iets bevindt. Ofwel - door waar te nemen helpt hij vele mogelijkheden om zeep en houdt hij slechts één werkelijkheid over. Degene die de doos opent heeft daarmee en wel op precies dát moment de kat vermoord.

Vraag blijft: waárom moest dit gedachtenexperiment zo ingewikkeld. Met een radioactief element, geigerteller, mechanische hamer en dan uiteindelijk een snelwerkend gif. En - waar vind ik de kwantummechanica eenvoudig uitgelegd?

WAT KAN IK VOOR JOU BETEKENEN

Ik help (afdelings) managers en teams in productie, logististiek, dienstverlening of non-profit.

Met het realiseren van Zelforganisatie.

Met als resultaat: meer betrokkenheid, lager verzuim, verantwoordelijkheid en een beter resultaat.