ZELFORGANISATIE ESSENTIAL

Zelfsturing of Zelforganisatie?!

Voor de goede orde, en plat gezegd: het maakt mij niet uit. Als het er in de kern maar om gaat dat medewerkers meer autonomie krijgen. Voorheen spraken we dan ook over (semi) autonome teams. Meer zeggenschap en daarmee verantwoordelijkheid in (multisiciplinaire) teams. Minder “scheiden van denken en doen”. Want management sec voegt niets toe. Leiderschap wel.

illustratie: Bas van der schot

Management sec voegt niets toe, leiderschap wel

Andere benamingen zijn High Productive Teams, Werkcellen, Empowered teams, Cirkels - in terminologie van Holacracy, fabriek in de fabriek (oorsponkelijk bij Philips), Taakgroepen en Resultaatverantwoordelijke teams.

Zelfsturing zou voorbehouden zijn aan zelf richting geven. Dus (vooraf) je doel/ te verwachten resultaat (mede) bepalen. Een zelfsturend team is daarmee het kleinst te onderscheiden deel van een organisatie, Zelfsturing leidt tot platte organisatiestructuren.

Zelforganisatie is dan zelfsturing binnen kaders van (door management) gegeven doelen/ te verwachten prestatie. Zelforganisatie past binnen een management-hiërarchie. Het organisatiedoel (de purpose) wordt doorvertaald in de organisatie. Dit zal alleen “werken” als de medewerkers/ deelnemers van een team betrokken worden bij de vaststelling van deze doelen (coöptatie). En dat deze niet ‘van boven” worden opgelegd. Intrinsieke motivatie versus extrensiek.

In beide gevallen betreft het over zelfmanagement. Verantwoordelijkheid nemen voor het eigen gedrag en welzijn. Dit voelt dit heel natuurlijk. En staat daarmee dicht bij het begrip autopoiese. Letterlijk “zelf-productie”. Een (biologisch) autonoom systeem dat zichzelf vormt en in stand houdt. Daarover later meer.

Zelforganisatie begint bij betrokkenheid

Bas Bisschops,
Directeur marketing & Communicatie Retail
ABN Amro

Afbeeldling zelfsturing zelforganisatie zelfmanagement.

In traditionele hiërarchische organisaties wordt voór de medewerkers gedacht,

terwijl in een organisatie met zelfsturende teams mét die medewerkers wordt gedacht

Level of autonomy

John Richard Hackman (1940-2013) was leading expert on teams and performance-based groups. In his 2012 book "Leading Teams: setting the stage for great performance", he outlined his Authority Matrix.

On the horizontal axis, he lists types of teams. From manager-led to - self-leading, to - self-designing, to - autonomous groups. Responsibilities arranged on the vertical axis, with the range increasing from bottom to top.

Hackman's authority matrix helps understanding the collaboration between management and the self-organized teams. The author defines four types of teams:

Manager-led teams:
This is the classical model of teamwork. Members are solely responsible for executing tasks. Individual team members have little freedom in shaping their role.
It is the manager who controls processes, determines the working context, evaluates the results and is responsible for reporting.
Examples are: classic project teams and expert groups in functional silo's
self-managing teams/ self-leading teams:
Self-managing teams take more responsibilities. Members in charge for task execution - but also for managing their progress. They take control of the group's results.
Collaboration with the leader is characterized by trust and greater freedom in shaping work in an agile way.
This form of self-organization is found in companies that are transitioning to a formation of agile teams. Examples are Kanban teams - with a team task or focussing on team-bridging value streams, and Scrum teams in the IT sector.
Self-designing teams: These self-organizing teams also have influence on the framework they work within. Members have authority to change the design of the team/ and or aspects of the organizational context. Depending on the organization, this can mean that employees jointly decide on hiring and firing team members. The distribution of roles is common in agile teams.
The manager specifies the goals to be achieved.
Examples are most management teams. And Scrum teams- in Agile- scaled (SAFe) surroundings.
self-governing teams/ Autonomous teams. Self-governing teams have responsibility for all the core functions. They decide freely about their work - and are not subject to any specification from a superior. The absolutely free organization of their cooperation is characterized by also the independent definition of goals. This form of self-managed teams is rare. Examples are corporate boards of directors, worker cooperatives and start-ups.

The Authority Matrix

Four levels of team self-management

Bron:

Roland Wanner, From Self-organizing to self-managing scrum teams - what's the difference?, 03 February 2021

Een mooi onderscheid tussen Zelforganisatie & Zelfsturing (als je dat al wilt maken) wordt gemaakt door Nicoline Mulder:

Zelforganisatie = bewust dingen niet doen, maar laten ontstaan. Ultieme vorm van zelforganisatie is een samenwerking die ontstaat, omdat de mensen elkaar vinden op de inhoud. Zich beseffend dat ze samen verder komen. Ze komen er vanzelf achter dat het slim is een aantal zaken "centraal" te organiseren. (Een soort van) management ontstaat.

#Zelforganisatie ontstaat "van binnenuit". Autopoiesis is een begrip waar ik me verder in ga verdiepen.

Dat is wezenlijk anders dan Zelfsturing. Waarbij een team, ván het management (het bestaande "managementdiscours") vrije ruimte krijgt. "Van buitenaf" dus.

Ze vat het mooi samen:- "spontaan ontstane zelforganisatie, versus een in de missie passende zelfsturing".

There is a bumblebee poster hanging at the NASA Space Science Center, that says:

"The aerodynamic body of bumblebees is not fit to fly, but it's good that the bumblebee doesn't know it"

In the law of physics, the aerodynamic rule says - the width of the wings is too small to keep her massive body in flight. But the bee doesn't know, knows nothing about physics or its logic - and still flies.

This is something we can all do. Fly and prevail in every moment in the face of any difficulty and in any circumstance, despite what they say.

Let us be bees, no matter the size of our wings, we take flight and enjoy the pollen of life.