Al in de eerste eeuw voor Christus schreef Grieks filosoof Epictetus - dat wij mensen ons niet zozeer druk maken over dingen zelf, als wel - over onze mening over deze dingen. Hij beredeneerde daarmee als eén van de eersten - dat er geen absolute waarheid bestaat. Slechts een betrekkelijke. Geen objectieve maar een subjectieve - een door de mens gecreëerde werkelijkheid.
De benadering Constructionisme is geïnspireerd op Constructivisme: dat mensen mentale modellen ontwikkelen (construeren) om de wereld om hun heen te duiden en te begrijpen. Leren wordt gezien als actief proces waarbij wordt voortgebouwd op de aanwezige kennis. Waarbij het constructionisme de nadruk legt op sociale processen, en het constructivisme het individu op de voorgrond plaatst.
Beide benaderingen zien de wereld NIET als een ordening van componenten (zoals de systeemtheorie). En er worden ook geen pogingen gedaan om dé werkelijkheid te onthullen en daarmee de waarheid te claimen.
Sociaal constructivisme ofwel relationeel perspectief, gaat ervan uit dat de werkelijkheid wordt geconstrueerd door de mensen die er deel van uitmaken. Mensen die hún werkelijkheid construeren in interactie met anderen. Er bestaat geen eén werkelijkheid - maar een sociale werkelijkheid. Deze wordt voortdurend geconstrueerd door de mensen die er onderdeel van uit maken. Er bestaan tegelijkertijd meerdere werkelijkheden naast elkaar.
Centraal in deze stromingen is - dat het niet gaat om wat de objectieve werkelijkheid wordt genoemd, maar om de subjectieve werkelijkheid die mensen zelf construeren.
Dé werkelijkheid wordt gekleurd wordt door onze ervaringen en interpretaties. Edgar Schein stelt later dat mensen niet reageren op een objectieve wereld, maar op een wereld die ze zelf vormen door een eigen interpretatie, hypothesen en theorieën over hoe de wereld in elkaar steekt. Mensen ervaren een eigen tijd- en plaatsgebonden psychologische realiteit.
Weick (1995) legt uit dat zo'n proces van betekenisgeving ontstaat in interactie tussen mensen. Waarbij zij verbinding leggen tussen het verleden en het heden. Hij noemt dat een proces van sense-making.
The combination of a past moment + connection + present moment of experience creates a meaningful definition
of the present situation.
Ook voor Weick is er niet een enkelvoudige betekenis, maar mensen geven betekenis in hun handelen - al doende met elkaar. Zo'n proces van betekenisconstructie wordt onrecht aangedaan, als een manager een versimpeling van de werkelijkheid en zijn/ haar interpretatie van de situatie opdringt aan de medewerkers.
Sociaal constructionisme legt de nadruk op het belang van gemeenschappelijk komen tot een gedeelde beeldvorming, zonder dat dit ten koste gaat van het eigene van het individu. Het gaat uit van:
Het sociaal constructivisme brengt naar voren dat taal belangrijk is voor de beïnvloeding van gedrag. Gedrag kot tot stand tussen mensen door middel van taal en symbolen. Menselijk gedrag hang samen met wat in de groep sociaal geaccepteerd wordt, en met de positie waarin we onszelf (en anderen) waarnemen. Binnen het sociale geheel waartoe we behoren. Het gaat om de sociale perceptie. Wil je gedrag veranderen dan zijn niet argumenten doorslaggevend. wel iemands sociale perceptie.
Verandering van gedrag is niet zozeer het gevolg is van nieuwe kennis, maar vooral van verandering in iemands sociale perceptie.
Dit geeft een totaal andere kijk op verandering. Bijvoorbeeld de Amerikaanse verkiezingen 2024. Het doet er niet toe, dat Trump roept "grab them by the pussy", het doet er niet toe dat het Capitool wordt bestormd. Maar de perceptie daarvan - betekent alles voor verandering, of juist niet.
Verandering kán ontstaan wanneer mensen zelf betekenis ontlenen aan gebeurtenissen, hierop reflecteren en zich realiseren dat je er ook anders naar zou kunnen kijken. Pas als wij de complexiteit van menselijk gedrag in organisaties accepteren, en met elkaar de dialoog aan gaan om elkaar en elkaars gedrag beter te leren begrijpen, (pas) dán zijn we bereid ons gedrag te veranderen.
Dit betekent dat bij het geven van leiding of het (bege)leiden van verandering - je uit kunt gaan van een formeel geobjectiveerde werkelijkheid. Zoals bijvoorbeeld vastgelegd in een organogram, functiebeschrijvingen en procedures. Maar je kunt beter uitgaan van de werkelijkheidsbeleving van de mensen die er dagelijks werken. Zoals betekenisgeving in een informeel netwerk van opinieleiders of vriendenclubs, en kijken naar de waarden die er in de dagelijkse omgang onderling echt toe doen.
Insteek van het sociaal constructionisme is - aansluiten bij de subjectieve realiteit van de mensen wiens werk verandert. Een veranderkundige aanpak kan dan nog steeds bestaan uit planning, diagnose, selectie en implementatie - maar dan wel via dialoog/ conversatie.
Bron:
WAT KAN IK VOOR JOU BETEKENEN
Ik help (afdelings) managers en teams in productie, logististiek, dienstverlening of non-profit.
Met het realiseren van Zelforganisatie.
Met als resultaat: meer betrokkenheid, lager verzuim, verantwoordelijkheid en een beter resultaat.
Copyright © Alle rechten voorbehouden
